Tšusumetso eaLintoa tsa Lefatšee mabapi le moruo oa lefatše ke taba ea boithuto le phehisano e pharaletseng har'a bo-rahistori le litsebi tsa moruo ka ho tšoanang. Likhohlano tse peli tse khōlō tsa lekholo la bo20 la lilemo—Ntoa ea I ea Lefatše le Ntoa ea II ea Lefatše—ha lia ka tsa bōpa feela boemo ba lipolotiki ba lichaba empa hape le meralo ea moruo e laolang likamano tsa machaba kajeno. Ho utloisisa tšusumetso ena ho bohlokoa bakeng sa ho utloisisa boemo ba hajoale ba moruo oa lefatše. Ntoa ea I ea Lefatše (1914-1918) e ile ea tšoaea phetoho e khōlō liphetohong tsa moruo oa lefatše lohle. Ntoa eo e ile ea lebisa ho putlama ha mebuso, ho kopanyelletsa le Austria-Hungary le Ottoman Empire, ’me ea fella ka ho hlaha ha lichaba tse ncha. Tumellano ea Versailles ka 1919 e ile ea beha litefello tse boima Jeremane, e leng se ileng sa lebisa ho se tsitse ha moruo Rephaboliking ea Weimar.
Ho se tsitse hona ho ile ha kenya letsoho kholisong e phahameng ea lichelete mathoasong a lilemo tsa bo-1920, e ileng ea e-ba le liphello tse sa tsitsang ho pholletsa le Europe le lefats'e. Themoruodikhuduego tsa nako ya dintwa di ne tsa dira gore go nne le Kwelotlase e Kgolo ya Ikonomi, e e neng ya simolola ka 1929 mme ya nna le ditlamorago tse di senyang mo kgwebong le mo ditirong tsa lefatshe lotlhe. Liphello tsa moruo tsa Ntoa ea I ea Lefatše le tsona li ile tsa baka liphetoho tse khōlō tlhahisong ea liindasteri le limmarakeng tsa basebetsi. Linaha tseo pele li neng li itšetlehile ka temo li ile tsa qala ho hōla ka potlako e le hore li finyelle litlhoko tsa nako ea ntoa. Phetoho ena ha ea ka ea fetola moruo feela empa hape e fetotse meralo ea sechaba, kaha basali ba ne ba kena mesebetsing ka lipalo tse neng li e-s'o ka tsa bonoa. Ntoa e ile ea tsosa tsoelo-pele ea theknoloji, haholo-holo tlhahisong le lipalangong, tseo hamorao li neng li tla phetha karolo ea bohlokoa ho tsosoloseng moruo oa lekholo la bo20 la lilemo. Ntoa ea II ea Lefatše (1939-1945) e ile ea matlafatsa liphetoho tsena tsa moruo le ho feta. Boiteko ba ntoa bo ne bo hloka tlhophiso e khōlō ea lisebelisoa, e leng se lebisang ho nchafatsong ea mekhoa ea tlhahiso le ho theha moruo oa nakong ea ntoa.
United States e hlahile e le setsi se matla sa moruo oa lefats'e, e ekelitse tlhahiso ea eona ea indasteri haholo ho ts'ehetsa mabotho a Selekane. Nako ea ka mor’a ntoa e ile ea bona ho kengoa tšebetsong ha Leano la Marshall, le faneng ka thuso ea lichelete bakeng sa ho tsosolosa moruo oa Europe. Bohato bona ha boa ka ba thusa feela ho tsitsisa lichaba tse harasantsoeng ke ntoa empa hape bo ile ba khothalletsa tšebelisano-’moho moruong le ho kopanya, ho rala motheo bakeng sa European Union. Seboka sa Bretton Woods ka 1944 se thehile tsamaiso e ncha ea lichelete tsa machaba, ho theha mekhatlo e kang International Monetary Fund (IMF) le World Bank. Mekhatlo ena e ne e ikemiselitse ho phahamisa botsitso ba moruo oa lefatše le ho thibela mathata a moruo a neng a aparetse lilemo tse lipakeng tsa lintoa. Ho theoa ha litekanyetso tse tsitsitseng tsa phapanyetsano le dolara ea Amerika e le chelete ea mantlha ea polokelo ea lefatše ho nolofalitse khoebo ea machaba le matsete, ho tsoela pele ho kopanya moruo oa lefatše.
Tšusumetso ea Lintoa tsa Lefatše maanong a moruo e ntse e ka utloahala le kajeno. Lithuto tse ithutoang ho tsoa meferefereng ea moruo ea mathoasong a lekholo la bo20 la lilemo li thehile mekhoa ea sejoale-joale ea leano la lichelete le tsa lichelete. Mebuso joale e etelletsa pele botsitso le kholo ea moruo, hangata e sebelisa mehato e khahlano le potoloho ho fokotsa litlamorao tsa ho putlama ha moruo. Ho feta moo, boemo ba lipolotiki bo bōpiloeng ke Lintoa tsa Lefatše bo ntse bo tsoela pele ho susumetsa likamano tsa moruo. Ho phahama ha moruo o ntseng o hola, haholo-holo Asia, ho fetotse ho leka-lekana ha matla khoebong ea lefatše. Linaha tse kang China le India li fetohile libapali tsa bohlokoa moruong oa lefatše, li phephetsa puso ea linaha tsa Bophirima tse ileng tsa hlaha li hlotse Lintoeng tsa Lefatše.
Qetellong, tšusumetso ea Lintoa tsa Lefatše moruong oa lefatše e tebile ebile e na le likarolo tse ngata. Ho tloha ho putlama ha mebuso le ho phahama ha lichaba tse ncha ho isa ho thehoeng ha mekhatlo ea lichelete ea machaba, likhohlano tsena li siile letšoao le ke keng la hlakoloa meralong le maanong a moruo. Ha lefats'e le ntse le tsoela pele ho sebetsana le liphephetso tse rarahaneng tsa moruo, ho utloisisa moelelo oa nalane ena ho bohlokoa bakeng sa ho khothaletsa kholo e tsitsitseng le tšebelisano-mmoho moruong oa lefatše o hokahanang o ntseng o hola.
Nako ea poso: Oct-08-2024